Zatybrze, lub po włosku Trastevere, jest jedną z najbardziej malowniczych dzielnic Rzymu. Bardzo chętnie zamieszkują tu obcokrajowcy i odwiedzają głównie młodzi mieszkańcy Wiecznego Miasta. Wiele osób szuka tu życia nocnego a turyści malowniczych zaułków. Zapraszam Was również na spacerek po tym uroczym miejscu.

Zatybrze, nazywane Transtiberium, co oznacza „za Tybrem” , aż do czasów Cesarza Augusta było rolniczą równiną, która leżała poza obrębem miasta. Teren ten został nieco zabudowany dopiero pod koniec okresu republiki, czyli w I w p.n.e. W epoce imperialnej dzielnica bardzo się rozrosła i zamieszkiwali ją wszelkiego rodzaju rzemieślnicy: wytwórcy materiałów skórzanych, ceramiki, przedmiotów z kości słoniowej, młynarze, wytwórcy materiałów budowlanych.

Cesarz August przyłączył Transtiberium do miasta czyniąc go XIV, ostatnią, dzielnicą Rzymu. Wybudował też on tutaj Naumachia, czyli wielki basen, w którym odbywały się bitwy morskie. Z tego też powodu cesarz kazał tu doprowadzić wodę i zarządził konstrukcję akweduktu Aqua Alsietina.

Już w IV i V wieku naszej ery pojawiły się tu pierwsze tituli, gdzie spotykali się pierwsi chrześcijanie. Mieściły się one zazwyczaj w domach bogatych obywateli, które z czasem przekształciły się w kościoły. W epoce średniowiecza dzielnicę tę zamieszkiwali Żydzi, wielu z nich nawet od czasów starożytnych.

W epoce nowożytnej papież Sykstus IV (XVI wiek) zarządził modernizację dzielnicy wznosząc Ponte Sisto (Most Sykstyński) i każąc wybrukować główne ulice. Później Juliusz II zbudował via della Lungara, Paweł V fontannę na wzgórzu Janikulum, Urban VIII mury na Janikulum, a Pius IX fabrykę tytoniu.

Po zjednoczeniu Włoch rodzina Savoia wzniosła park na Janikulum oraz muraglioni, czyli wały wzmacniające rzekę i biegnące wzdłuż nich ulice. Dzisiaj Zatybrze jest miejscem niesamowicie malowniczym i tętniącym życiem. Chcę Wam pokazać jego najpiękniejsze zakątki. Chodźcie ze mną.

PONTE SISTO I PIAZZA TRILUSSA

Ponte Sisto wzniesiony został na życzenie papieża Sykstusa IV i stąd jego nazwa (tenże papież kazał wybudować Kaplicę Sykstyńską w Watykanie). Powstał na rok jubileuszowy 1475 i połączył okolicę Campo de’Fiori i via Giulia z Zatybrzem.

Po przejściu przez most znajdziemy się na Piazza Trilussa. Została ona nazwana imieniem wielkiego rzymskiego poety Carlo Alberto Salustri, który nosił pseudonim artystyczny Trilussa. Tworzył on swoje poezje w lokalnym rzymskim dialekcie tak zwanym romanesco.

Tu na placu znajduje się przepiękna fontanna wykonana przez Giovanni Vasanzio i Giovanni Fontana na zamówienie papieża Pawła V. Do niej wpływa woda, która już w antycznych czasach została doprowadzona do Rzymu przez cesarza Trajana. Akwedukt zburzony w średniowieczu odbudował papież Paweł V i dla upamiętnienia tego wydarzenia ustawił fontannę (pierwotnie po drugiej stronie rzeki). Na jej schodach spotykaja się młodzi ludzie: lokalna bohema i i turyści.

VIA DI PONTE SISTO

Tutaj skręcając na prawo od fontanny, zaczynają się uliczki pełne barów, restauracji i lodziarni, tętniące życiem w dzień i w nocy. Teraz wyglądają one jeszcze piękniej, gdyż wszystkie mają kolorowe stoliki na zewnątrz.

PIAZZA DI SAN GIOVANNI DELLA MALVA

Plac zawdzięcza swą nazwę kościołowi San Giovanni della Malva, który tutaj się znajduje. Początki kościoła sięgają XII wieku, a nazwa obecna prawdopodobnie wiąże się z kwiatami malwy, które tutaj rosły. Warto zajrzeć do niego chociaż na chwilę, gdyż jest to jeden z niewielu kościołów w Rzymie na planie krzyża greckiego.

PIMMS VIA SANTA DOROTEA

Pimm’s jest jednym z bardzo popularnych lokali na Zatybrzu i zdecydowanie jednym z najbardziej malowniczych jego zakątków. Warto usiąść na apertivo lub po prostu przystanąć i zrobić kilka zdjęć.

PORTA SETTIMIANA

Porta Settimiana była jedną z bram w Murze Aureliańskim, który tutaj otaczał Zatybrze. W czasach starożytnych nosiła nazwę Porta Septimiana od imienia cesarza Septymiusza Sewerusa, który kazał ją wznieść. Dzisiejszy wygląd bramy zawdzięczamy papieżowi Aleksandrowi VI Borgia, który w 1498 roku kazał w ten sposób zaznaczyć początek via della Lungara. 

Za bramą od via della Lungara znajduje się wejście do Villa Farnesina. O niej przeczytacie tutaj

https://basiakaminska.pl/piec-muzeow-w-rzymie-do-ktorych-rzadko-zagladaja-turysci-a-ktore-warto-odwiedzic/

VICOLO BOLOGNA

Jest to malutka uliczka, a w niej doskonała pizzeria Dar Poeta. Obowiązkowo usiądźcie przy stoliku na zewnątrz.

Więcej o miejscach, gdzie możecie dobrze zjeść i wypić w Rzymie w moim eprzewodniku „Rzymskie smaki”

https://rzymskiesmaki.pl/przewodnik/

PIAZZA DI SAN EGIDIO

Nazwa placu pochodzi od kościoła San Egidio. Egidio był mnichem benedyktyńskim żyjącym w VIII wieku i jemu to poświęcony jest kościół. Tutaj znajduje się jedna z najbardziej sugestywnych obrazów Madonny w Rzymie, tak zwana „Madonella del Carmelo”. Święty obraz Matki Boskiej widnieje bezpośrednio na zewnętrznej ścianie budynku. Przy placu znajduje się również Muzeum Rzymu oraz słynne graffiti przedstawiające Annę Perennę autorstwa Neve.

SANTA MARIA IN TRASTEVERE

Santa Maria in Trastevere jest jednym z najważniejszych kościołów i placów Zatybrza. Bazylika powstała już w IV wieku nad domem, gdzie spotykali się chrześcijanie. Tutaj prawdopodobnie miał miejsce cud: nadprzyrodzone pojawienie się oleju. Kościół zrekonstruował papież Innocenty II w XII wieku używając do tego celu metariały z rzymskich łaźni Karakali.

Warto zajrzeć do środka chociaż na chwilę i zerknąć na przepiękną mozaikę w absydzie autorstwa Pietro Cavallini pochodzącą z XIII wieku. Po lewej stronie od absydy, w kaplicy Altemps,  ikonę z VI/VII wieku Madonna della Clemenza (Madonna Miłosierdzia). Bazylika jest bardzo lubiana przez Papieża Franciszka i przed pandemią była przez niego często odwiedzana.

VICOLO DEL PIEDE

Na tej maleńkiej uliczce znajduje się kościół, który dzisiaj jest zamknięty i przepiękne stoliki na zewnątrz, gdzie można usiąść i zjeść.

VIA DELLA LUNGARETTA

Via della Lungaretta jest jedną z głównych uliczek Zatybrza. Powstała na początku XVI wieku na zlecenie papieża Juliusza II i biegnie dokładnie w miejscu, gdzie w czasach rzymskich przebiegała droga Aurelia Nuova. Dzisiaj via Lungaretta jest pełna barów, restauracji, ulicznych straganów i artystów. Tętni życiem w dzień i w nocy i jest obowiązkowym punktem w programie spaceru po Zatybrzu.

VIA DELL’ARCO DI SAN CALLISTO

Via dell’Arco di San Callisto jest niepozorną uliczką oddaloną nieco od zgiełku Zatybrza. Ma jednak swój urokliwy charakter i warto tu zajrzeć chociaż po to, by zrobić kilka zdjęć.

VICOLO DELLA TORRE

Vicolo della Torre jest bardo charakterystycznym zaułkiem Zatybrza, bardzo wąskim i odchodzącym pod kątem prostym od via della Lungaretta. Nazwa uliczki pochodzi od wieży, która prawdopodobnie należała do rodziny Alberteschi lub Anguillara. Kolejne miejsce, w którym warto zachwycić się pięknem Zatybrza.

To, co Wam proponuję to około godzinny spacer po Zatybrzu. Nie jest to wszystko, co możecie tutaj zobaczyć, jest tego dużo więcej. Mam nadzieję, że ten spacer pozwoli Wam zakochać się w tej części Rzymu i chcieć do niej powrócić. Liczę na to, że planując swoją podróż do Rzymu do swojej listy dopiszesz też Zatybrze.

Jeśli wpis przydał Ci się, daj mi znać proszę.

Jeśli znasz kogoś, komu może się przydać, udostępnij go proszę.

Basia Kaminska

filolożka anglistka instruktorka języka angielskiego

od ponad 14 lat w Rzymie

przewodniczka po Rzymie, regionie Lacjum i Watykanie w języku angielskim i polskim

autorka eprzewodników „Rzymskie smaki” i „W cieniu Rzymu”

wielojęzyczna mama wielojęzycznego nastolatka