Watykan to najmniejsze państwo świata o powierzchni zaledwie 44 hektary. Natomiast aż 23 hektary terytorium państwa zajmują Ogrody Watykańskie. Stanowią one oazę zieleni i natury pełną pięknej architektury i sztuki oraz duchowości. W nich kryją się średniowieczne fortyfikacje, renesansowe i barokowe cuda architektury, kaplice, parki, fontanny, groty i posągi.

W ogrodach papieże spacerowali i modlili się w przeróżnych grotach, zakątkach pełnych ławeczek, kapliczek, fontann, szemrzącej wody lub ciszy. Miejsce to zachwyca swoim ogromnym pięknem i różnorodnością. Chcę Wam też to piękno pokazać zatem zabieram Was do papieskich ogrodów, Ogrodów Watykańskich.

Ogrody Watykańskie powstały w okresie Średniowiecza kiedy to rozciągały się tu winnice i sady na północ od Pałacu Apostolskiego. Wówczas to papież Mikołaj III w 1279 przeniósł swoją rezydencję z Pałacu Laterańskiego na Watykan i kazał otoczyć ten teren murem. Utworzył on również tutaj ogród owocowo-warzywny, trawniki oraz ogród wypoczynkowy.

W ogrody ogromne przeróbki wprowadził w XVI wieku papież Juliusz II, ten sam, dla którego Michał Anioł malował sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej. Wówczas to projekt papieskiego architekta Donato Bramante utworzył trzy nowe dziedzińce, Dziedziniec Belwederu, Dziedziniec Biblioteki i Dziedziniec Szyszki. Ten ostatni często mijamy w Muzeach Watykańskich. Wówczas też w miejscu ogrodu Mikołaja III Bramante wzniósł ogromny mur obronny.

Giardino Quadrato

Zaczynamy naszą wizytę od Giardino Quadrato, czyli Ogrodu Kwadratowego, który założył w XVI wieku papież Paweł III. Na początku był on rzeczywiście kwadratowy, stąd też jego nazwa. Stanowił on prywatny ogród papieski otoczony murem i pierwsze takie miejsce przeznaczone na modlitwę, odpoczynek i medytację. Znajdowało się tutaj również ogrody uprawne gdzie rosły rośliny, warzywa, lecznicze zioła dla papieża, hodowano tutaj również drób na papieski stół tak aby dwór miała zapewnione wyżywienie i był samowystarczalny.

Dzisiaj ogród jest prostokątny gdyż jego część została przeznaczona pod budowę w 1931 galerii Pinacoteca. Stanowi on też jedyną część ogrodów, które można zwiedzać samemu podczas wizyty w Muzeach Watykańskich. Po podpisaniu Traktatów Laterańskich Ogrody Watykańskie nakazał uporządkować papież Pius XI. Zatem przechadzając się w ciszy i spokoju znajdziemy w nich trzy różne typy ogrodu: angielski, francuski i włoski.

Ogród w stylu włoskim charakteryzuje układ geometryczny alejek i rabat typowy dla epoki Renesansu. Ogród francuski natomiast wyróżnia wielkość i majestatyczność sztuki klasycznej i barokowej z posągami oraz fontannami. Ogród zaś angielski charakteryzuje geometria oraz elementy natury takie jak groty, potoki, drzewa, krzewy, pergole, świątynie i ruiny.

Wspinamy się brukowaną uliczką, która stanowi jedną z głównych dróg w Watykanie i przechodzimy przez ogród angielski. Ten typ ogrodu przypomina las i ma sprawiać wrażenie przechadzania się wśród natury. Mijamy Fontana delle Aquile, czyli Fontannę Orłów. Ciekawostką jest fakt, iż w Ogrody Watykańskie zdobi ponad 100 fontann.

Fontana delle Aquile

Dalej jeszcze wspinamy się wyżej na Wzgórze Watykańskie i oglądamy kaskady, które mają bardziej przypominać naturalne wodospady. Wznoszące się zaś przy niej kolumny, posągi i odlewy kazał tu ustawić papież Benedykt XV.

Fontanna Kaskad

W pobliżu Fontanny Kaskad papieże chodzili łowić bażanty oraz znajdowała się w tym miejscu hodowla drobiu na stoły papieskie. Do dzisiaj obecna tu wieża zwana Torre del Gallinaro nawiązuje do przechowywania tutaj drobiu. Niedaleko zaś magazyn o nazwie Vignaccia odwołuje się do istniejącej tu niegdyś winnicy, gdzie produkowano nie najlepsze wino.

Papież Jan Paweł II kochał tutaj do ogrodów przychodzić, również papież Benedykt XVI i Franciszek, kiedy był sprawny na początku swojego pontyfikatu. Tutaj papieże przychodzili modlić się gdyż w Ogrodach Watykańskich znajdziemy trasę maryjną a na niej napotkamy kaplice z Madonną. Jedną z nich jest Madonna della Guardia, która otoczona zielenią drzew a w niej ukryte ławeczki pozwalają na chwilę wytchnienia i skupienia.

Madonna della Guardia

Kolejną Kaplicą z Madonną jest Madonna Misericordia, którą otrzymał w prezencie papież Jan Paweł II. Kazał ją później udekorować papież Benedykt XVI. Tuż przy niej znajdują się przepiękne, kolorowe ławeczki.

Madonna Misericordia

Tuż obok kaplicy z Madonną wznosi się wieża ostrzegawcza oraz mury z czasów papieża Leona IV, czyli z IX wieku. Mury te, tak zwane Leoniańskie stanowiły pierwsze fortyfikacje na Wzgórzu Watykańskim w celu obrony bazyliki Świętego Piotra przed najazdami i grabieżami. W wieży zaś Leon IV kazał sobie urządzić apartamenty na okres letni. Dzisiaj natomiast w wieży tej znajduje się siedziba Radia Watykańskiego.

Wieża Leona IV

Idąc dalej alejką znajdujemy tutaj rośliny, o których wspomina Biblia, na przykład papirus, akant, bukszpan, cedry libańskie, jałowce, drzewa oliwne czy cyprysy. Dochodzimy tutaj do kaplicy Madonny z Lourdes, gdzie widzimy rekonstrukcję groty z figurą Maryi. U góry widnieje też portret papieża Leona XIII, który był fundatorem kaplicy. Przy grocie odbywają się msze w maju, który jest miesiącem maryjnym a w niej stoi pierwszy ołtarz z Lourdes przeniesiony z sanktuarium tutaj do Watykanu.

Grota z Madonną z Lourdes

Za grotą przechodzimy do ogrodu francuskiego i do Fontana delle Ranocchie, czyli do Fontanny Ropuch. Prawdopodobnie pochodzi ona jeszcze z okresu Średniowiecza, w jej środku znajduje się pękaty dzban na wino a wokół siedzą ropuchy z brązu.

Fontanna Ropuch

Mijamy dalej posąg Madonny z Guadalupe i dochodzimy do papieskiego heliportu, czyli lądowiska dla helikoptera. Papież swojego helikoptera nie posiada ale tym środkiem transportu podróżował Jan XXIII i Jan Paweł II na niewielką odległość, czyli głównie z Watykanu do Castel Gandolfo. Najczęściej jednak heliport służy w razie sytuacji kiedy potrzebna jest szybka pomoc medyczna.

Tutaj docieramy do Largo Giovanni XXIII, niewielkiego placyku, który nosi imię Jana XXIII. Tenże papież kazał sobie zbudować apartamenty w wieży, która też nosi jego imię. W pobliżu wieży zauważymy tęz rosnące drzewka oliwne podarowane Watykanowi przez Izrael.

Wieża Jana XXIII

Dalej idąc wzdłuż alejką docieramy do kolejnego ołtarza maryjnego, tym razem do Madonny del Divino Amore, czyli Madonny Bożego Miłosierdzia. Jej z kolei poświęcone sanktuarium znajduje się tuż poza Rzymem przy via Ardeatina. Jest to Madonna, którą wielką czcią obdarzają rzymianie.

Madonna del Divino Amore

A nieco dalej jeszcze ujrzymy mozaikę z Madonną di Buon Consiglio, czyli Matki Boskiej Dobrej Rady. Takich kaplic maryjnych w Ogrodach Watykańskich jest aż osiemnaście.

Madonna del Buon Consiglio

Dostaliśmy się w ten sposób na Largo Madonna di Buon Consiglio. Tutaj też możemy podziwiać ogromny dzwon zwany Capana del Giubileo 2000, czyli Dzwon Jubileuszu 2000. Na nim widnieje napis Jan Paweł II oraz herb papieża Polaka i motto, które towarzyszyło jego pontyfikatowi czyli „Totus tuus”. Na dzwonie jest też odciśnięty napis „Marinelli”, odlewni papieskiej, jedynej autoryzowanej przez Watykan.

Dzwon Jubileuszu 2000

Stąd też rozpościera się zachwycający widok na kopułę Bazyliki Świętego Piotra zaprojektowaną przez Michała Anioła.

Widok na kopułę Bazyliki Świętego Piotra

Dalej schodząc w dół możemy podziwiać ogrody w stylu włoskim. Widzimy tutaj formy z bukszpanu tworzące alejki, kwitnące kwiaty a w tle piętrzy się ponownie kopuła. Następnie wchodzimy do Ogrodu Różanego, gdzie wiosną otwierają swoje przepiękne kolorowe płatki róże. Stąd ponownie rozpościera się widok na kopułę.

Ogrody w stylu włoskim

Ogród Różany

Stąd też nieco jest widoczny Palazzo del Governatorato, czyli Pałac Gubernatora, najważniejszy urząd Państwa Watykańskiego oraz stacja kolejowa.

Pałac Gubernatora

Podchodzimy jeszcze z drugiej strony do wieży Leona IV i siedziby Radia Watykańskiego. Stąd już schodzimy w dół do Fontana dell’Aquilone, czyli do Fontanny Orła. Tutaj po skałach imitujących grotę i pokrytych zielonym mchem spływają kaskady wody. Orzeł nawiązuje do herbu papieża Pawła V Borghese. Kazał on doprowadzić do Rzymu i papieskiej rezydencji w Watykanie wodę z Jeziora Bracciano, które zasilało starożytny akwedukt Aqua Traiana.

Fontana dell’Aquilone

Schodzimy nadal w dół ze Wzgórza Watykańskiego i mijamy Casa Capogiardiniere, czyli dom głównego ogrodnika. Docieramy do Pontificia Accademia delle Scienze, czyli do siedziby Pontyfikalnej Akademii Nauk. Niesamowity jej budynek zaprojektował Pirro Ligorio, ten sam, który pracował nad fontannami i ogrodami w Willi D’Este w Tivoli.

Pontificia Accademia delle Scienze

Zachwyca tutaj Fontana di Cibele, czyli Fontanna Kybele a wokół niej wygrzewające się w słońcu żółwie. Kilka lat temu pojawiły się zaledwie dwa, dzisiaj zaś jest to już ogromna rodzina. Tutaj kiedyś był rybny staw hodowlany na potrzeby papieskiego dworu.

Fontana di Kybele

Stąd też rozpościera się ponownie widok na kopułę Bazyliki Świętego Piotra.

Widok na kopułę

Wracamy już do Giardino Quadrato gdzie nasza wizyta Ogrodów Watykańskich dobiega końca. Stąd jeszcze podziwiamy przepiękny widok na Muzea Watykańskie.

Widok na Muzea Watykańskie

Ogrody Watykańskie wraz z całym Państwem Watykańskim oraz wszystkim dobrami Stolicy Apostolskiej są wpisane na listę UNESCO. Papież Franciszek zaś w 2014 roku otworzył Ogrody Watykańskie dla zwiedzających. Można je zwiedzać indywidualnie z autoryzowanym przewodnikiem Watykanu zatrudnionym przez Watykan i przypisanym do grupy, do której chcemy się przyłączyć. Na chwilę obecną dostępne języki to włoski, angielski, francuski i hiszpański. Można też wykupić zwiedzanie grupowe czyli grupa osób już uformowana może sobie wykupić usługę przewodnika.

Wszelkie informacje i rezerwacje na stronie oficjalnej Muzeów Watykańskich:

https://www.museivaticani.va/content/museivaticani/en.html

W tym roku jeszcze była dostępna opcja zwiedzania autobusem z audioprzewodnikiem, niestety niedostępny jest język polski.

UWAGA! Zwiedzając Ogrody Watykańskie w tej samej cenie jest już bilet do Muzeów Watykańskich i Kaplicy Sykstyńskiej. Nie można zarezerwować oddzielnie ogrodów tylko zawsze bilet łączony wraz z wejściem do Muzeów Watykańskich.

Czy wiecie, że można również zwiedzać papieską letnią rezydencję i jej ogrody w Castel Gandolfo? Jakiś czas temu, od 2015 roku dostępny był pociąg, który wyruszał ze starej stacji kolejowej w Watykanie i woził turystów do Castel Gandolfo. Po raz pierwszy w historii papież Franciszek otworzył papieską letnią willę dla zwiedzających. Można tam też dojechać pociągiem ze stacji Termini. A więcej o papieskiej letniej rezydencji w Castel Gandolfo przeczytacie klikając na link poniżej

https://basiakaminska.pl/palac-apostolski-oraz-ogrody-w-castel-gandolfo/

Mam nadzieję, że wizyta ze mną zachęciła Was do tego, żeby wybrać się do Ogrodów Watykańskich. Znajdziecie w nich ogrom piękna, zachwyci Was jego zieleń, alejki pełne niespotykanych roślin, małe i wielkie fontanny, maryjne kapliczki, cisza i spokój poprzecinane skrzeczeniem kolorowych papug. Ta wizyta pozwoli Wam również zobaczyć nieco życia codziennego w Watykanie.

Jeśli wpis przydał Ci się, daj mi znać proszę.

Jeśli zaś znasz kogoś, komu może się on przydać, udostępnij go proszę.

Basia Kaminska

filolożka, anglistka, instruktorka języka angielskiego

od ponad 15 lat w Rzymie

od 10 lat przewodniczka po Rzymie, regionie Lacjum i Watykanie w języku angielskim i polskim

autorka eprzewodników „Rzymskie smaki” i „W cieniu Rzymu”

autorka książki „Rzym. O życiu wśród rzymian, szepczących posągach i kojącej Ostii”

wielojęzyczna mama wielojęzycznego syna