Rzym jest miastem pełnym kościołów, pałaców, placów, parków i fontann. Ale Wieczne Miasto kryje też w sobie mnóstwo sekretów i zakamarków, do których turyści zazwyczaj nie trafiają, i o których czasami nawet mieszkańcy miasta nie mają pojęcia. Dzisiaj chcę pokazać Wam dziesięć ukrytych i nieznanych miejsc Rzymu.

1 DEPTAK JAŚMINU (PASSEGGIATA DEL GELSOMINO)

O Passegiata del Gelsomino nie ma pojęcia żaden turysta i o jego istnieniu wie tylko niewielu mieszkańców Wiecznego Miasta. Znajduje się to miejsce tuż przy stacji kolejowej Roma San Pietro. Kiedy wyjdziemy w stronę ulicy Gregorio VII, tuż nad nią zobaczymy ceglane filary mostu.

Filary mostu na ulicą via Gregorio VII

To tutaj właśnie znajduje się Passeggiata del Gelsomino, czyli deptak Jaśminu. Aby tam się dostać należy wysiąść na stacji Roma San Pietro i idąc pierwszym peronem w stronę kopuły Bazyliki Świętego Piotra dotrzemy właśnie do tej alejki. Biegnie ona wzdłuż trakcji kolejowej, która powstała w 1929 roku. Połączyła ona Watykan i Stolicę Apostolską ze Zjednoczonym Królestwem Włoch. W roku 2000 zaś jeden z dwóch peronów został usunięty i tu na jego miejscu powstał ten deptak. Z niego rozciąga się malowniczy widok na kopułę Watykanu i okolicę.

Widok na kopułę z deptaku

Idąc deptakiem do końca, przechodząc nad ulicą, dojdziemy do miejsca, gdzie za kratą zobaczymy bramę w murze. Prowadzi ona do Watykanu, do stacji kolejowej.

Brama prowadząca do Watykanu

Dlaczego zwie się Passeggiata del Gelsomino, czyli deptak Jaśminu? Po pierwsze, dlatego, że idąc wzdłuż alejki widzimy rosnące drzewka jaśminowe kwitnące i pachnące latem. Po drugie, ta trakcja kolejowa znajduje się tuż przy ulicy, przylegającej kiedyś do Valle del Gelsomino, czyli Doliny Jaśminu rozciągającej się od Watykanu aż do wzgórza Janiculum.

Passeggiata del Gelsomino

2 CMENTARZ PROTESTANCKI (CIMITERO ACATOLICO)

W Rzymie papieskim, aż do 1870 roku prawo zabraniało grzebać wyznawców innej wiary niż katolicka na terenie miasta. Zatem tuż przy murze Aureliana, na obrzeżach miasta, w pobliżu Piramidy Gajusza Cestiusza powstał cmentarz akatolicki czyli protestancki. Dzisiaj wejście do niego znajduje się na ulicy via Caio Cestio 6.

Piramida Gajusza Cestiusza

Cmentarz zajmuje niewielki teren i spoczywa na nim na przykład John Keats, słynny angielski poeta epoki romantyzmu. Oprócz niego leży tu również Percy Bysshe Shelley, inny wielki poeta, którego żona, Mary Shelley, zasłynęła powieścią „Frankenstein”. Obaj pisarze mieszkali w Rzymie w kamienicy przy Schodach Hiszpańskich. Pierwszy z nich, Keats zmarł w wieku 25 lat i tu w Rzymie został pochowany. Drugi zaś, Shelly, zmarł w wieku 30 lat na Sardynii, ale spoczął tutaj w Rzymie.

Grób angielskiego poety Johna Keatsa

Tu spoczywa Percy Bysshe Shelley

Oprócz tych dwóch wielkich artystów znalazło tu wieczny spoczynek  wiele znakomitych osobistości. Samo miejsce spokojne, ciche i zachęcające do zadumy zaprasza też do podziwiania przepięknych zabytkowych grobowców.

Ciekawe grobowce

3 DZIELNICA COPPEDÈ

Dzielnica Coppedè znajduje się poza rzymską Starówką wokół piazza Mincio. Należy ona do części miasta, która zwie się Trieste. Można tam łatwo dojechać tramwajem numer 19 spod Watykanu lub tramwajem nr 3 z Zatybrza lub Piramide do przystanku Piazza Buenos Aires.

Coppedè przyjęła nazwę od Gino Coppedè, architekta, który zrealizował ją w latach 1921-1927. Projekt ten obejmował dzielnicę rezydencjalną składającą się z 26 kamienic i 17 domków jednorodzinnych w stylu przypominającym wręcz bajkowy. Jest on kombinacją architektury średniowiecznej, renesansowej, barokowej oraz Art Nouveau z elementami nawet klasycznej architektury greckiej.

Kamienica dzielnicy Coppedè

W centrum całego kompleksu mieszkalnego znajduje się piazza Mincio, którą zdobi monumentalna Fontanna Żab. Zaprojektował ją Gino Coppedè w 1924 roku i ma ona niesamowicie wyszukaną formę, która przywołuje epokę baroku. Sami zobaczcie jak bajkowo wygląda ta niewielka dzielnica.

Fontanna Żab

4 GALERIA SCIARRA

Galeria Sciarra (Galleria Sciarra) jest tak naprawdę niewielkim, przykrytym szklanym dachem dziedzińcem łączącym dzisiaj dwie ulice w pobliżu Fontanny Trevi: Via Marco Minghetti i Piazza dell’Oratorio. Jest to teren prywatny i otwarty jest tylko w godzinach pracy biurowej.

Wejście do Galerii Sciarra jest zazwyczaj zamknięte w soboty i niedziele

Galeria Sciarra sufit

Galeria powstała w latach 1885-1888 jako dziedziniec Pałacu Sciarra Colonna di Carbognano dla księcia Maffeo Barberini-Colonna Sciarra. Projekt ten związany był z modernizacją tej części miasta zaraz po zjednoczeniu Włoch i otrzymał go architekt Giulio De Angelis. Dekoracje zaś malarskie w stylu Liberty na wewnętrznych ścianach wykonał Giuseppe Cellini.

Wnętrze Galerii Sciarra z przepięknymi freskami

Freski koncentrują się wokół tematu „Gloryfikacja kobiety” ilustrując najbardziej kobiece postawy takie jak „Powściągliwość”, „Trzeźwość”, „Siłę”, „Skromność”, „Ostrożność”, „Cierpliwość”, „Dobroć”, „Szlachetność”, „Wierność”, „Umiarkowanie”, „Współczucie”, „Sprawiedliwość”. Koniecznie tam zajrzyjcie i unieście do góry głowę.

5 NAJMNIEJSZY KOŚCIÓŁ W RZYMIE

Wśród ponad dziewięciuset kościołów w Rzymie ten najmniejszy znajduje się niedaleko Fontanny Trevi i nazywa się Cappella della Madonna dell’Archetto, czyli Kaplica Madonny pod Łukiem. Wcisnęła się ona w niewielką uliczkę via Di San Marcello 41 b za kratą w przejściu między dwoma budynkami.

Kapliczka Madonna dell’Archetto

Ta maleńka kapliczka powstała w XIX wieku i dekoruje ją obraz Madonny. Był on czczony pod łukiem pałacu Savorelli Muti Papazzurri, gdzie się pierwotnie znajdował. Po jakimś czasie przejście z łukiem zostało zamurowane a markiz Alessandro Savorelli Muti Papazzurri kazał tu zbudować tę niewielką kapliczkę. W niej zaś życzył sobie umieścić ten święty obraz, który powstał w roku 1690 na kamieniu z majoliki.

Z tym świętym obrazem wiążą się niezwykłe wydarzenia. Madonna 9 lutego 1796 roku poruszała oczami, a nawet płakała w 1798 roku podczas francuskiej inwazji na Państwo Papieskie. O tym cudzie mówiło wiele osób i na dobre zagościł on w kulturze ludowej mieszkańców Rzymu. Obraz zatem został umieszczony tutaj pod łukiem stąd też nazwa Madonna pod Łukiem.

Kapliczka sama w sobie jest rzadkim klejnotem architektury neorenesansowej udekorowanej przepięknymi marmurami. Powstała ona według projektu architekta Virginio Vespignani. Jej wnętrze  przechowuje zaś obrazy Costantino Brumidi, tego samego, który później namalował freski w kopule Kapitolu w Waszyngtonie. Jeśli traficie do niej kiedy jest otwarta, koniecznie tam zajrzyjcie.

6 CMENTARZ NIEMIECKI W WATYKANIE

Cmentarz Niemców i Flamandów (Campo Santo Teutonico) jest niewielkim zabytkowym cmentarzem. Znajduje się on między Bazyliką Świętego Piotra a Aulą Pawła VI. Cmentarz leży na terenie Włoch, ale Traktaty Laterańskie z 1929 roku uznały obszar, na którym się znajduje za ekstraterytorialny na korzyść Stolicy Apostolskiej. W 1990 roku UNESCO wpisało go na listę w ramach zabytkowego zespołu Rzymu i dóbr Stolicy Apostolskiej.

W starożytności znajdował się tutaj Cyrk Nerona, na którym poniósł męczeńską śmierć Święty Piotr. Cmentarz zaś założył ponoć sam Karol Wielki dla niemieckojęzycznych pielgrzymów między VIII a IX wiekiem wraz ze Scholą Francorum, czyli szpitalem. W trakcie swego istnienia był on wiele razy przebudowany i odrestaurowany. Dzisiaj zaś znajduje się tu przepiękna oaza spokoju.

Cmentarz Niemców i Flamandów w Watykanie

7 DOM TOWAROWY LA RINASCENTE

Ten ogromny, nowoczesny i bardzo drogi dom towarowy znajduje się w centrum Rzymu. Leży on między Fontanną Trevi a Placem Hiszpańskim. Na swoich siedmiu piętrach gości on mnóstwo sklepów i sklepików z luksusowymi towarami, na ósmym zaś centrum restauracyjne.

La Rinascente

Prawdziwy skarb jednak kryje się w piwnicy gdzie podczas prac konstrukcyjnych odkryto fragment rzymskiego akweduktu Aqua Vergine. Powstał on w 19 roku przed Chrystusem i wciąż działa doprowadzając wodę do miasta. Biegnie on pod ulicami i budynkami Rzymu kończąc dzisiaj swój bieg Fontanną Trevi. Wystarczy tylko wejść do sklepu, zjechać ruchomymi schodami do piwnicy i zobaczyć to cudo rzymskiej inżynierii.

Akwedukt Acqua Vergine

Sklep jest otwarty we wszystkie dni 10.00-21.00

8 PALAZZO ZUCCHARI

Palazzo Zuccari, lub palazzetto Zuccheri, lub też powszechnie znany jako Pałac Potworów (Palazzo Dei Mostri) jest szesnastowiecznym pałacem w samym centrum Rzymu. Zarojektował i zbudował go sobie w stylu manierystycznym Federico Zuccari. Na fasadzie budynku tam gdzie są drzwi widzimy wielką gębę, tam gdzie są okna – oczy. Rzeczywiście pałac przypomina potwora.

Z tym miejscem wiąże się również wątek z polskiej historii. Tu od 1702 roku przebywała polska królowa Maria Kazimiera d’Arquien, czyli królowa Marysieńka, wdowa po królu Janie III Sobieskim.

Palazzo Zuccari

Detale Palazzo Zuccari

9 OGRÓD POMARAŃCZOWY NA AWENTYNIE (GARDINI DEGLI ARANCI)

Ogród pomarańczowy tak naprawdę nazywa się Parkiem Savellich (Parco Savello). Znajduje się on na niewielkim tarasie na Awentynie, jednym z oryginalnych siedmiu wzgórz Rzymu. Z tego też miejsca, bardzo lubianego wśród mieszkańców Rzymu i turystów, rozciąga się jeden z najwspanialszych widoków na miasto.

Widok na miasto

Park na tarasie znajduje się w miejscu średniowiecznej fortecy rodziny Savelli przylegającej do kościoła Świętej Sabiny, stąd też jego nazwa. Do niego prowadzi kilka dróg: z piazza San Pietro d’Illiria, od strony via di Santa Sabina oraz od strony clivo di Rocca Savella. 

Dzisiejszy ogród powstał w 1932 roku i zrealizował go Raffaele de Vico obok zakonu Dominikanów przy pobliskim kościele. Jest on pełen drzew pomarańczowych i w ten sposób nawiązuje do Świętego Dominika, założyciela zakonu. On to nauczał przy drzewku pomarańczowym, które dzisiaj dekoruje krużganki kościoła Świętej Sabiny

Ogród pomarańczowy

Godziny otwarcia
Od października do lutego 7.00 – 18.00
od marca do września 7.00 – 20.00
od kwietnia do sierpnia 7.00 – 21.00

10 ALCHEMICZNE WROTA (PORTA ALCHEMICA)

W samym rogu Piazza Vittorio znajduje się tajne miejsce kryjące niesamowitą tajemnicę: Magiczne Wrota lub Alchemiczne Wrota. Według starej legendy wrota te przechowują sekret kamienia filozoficznego.

Alchemiczne Wrota

W rzeczywistości te drzwi w murze są jedynymi z pięciu, które przetrwały do dzisiaj ze znajdującej się tutaj siedemnastowiecznej Villi Palombara. Jest to struktura z kamienia z wieloma inskrypcjami o charakterze izoterycznym pochodząca z rezydencji Markiza Pietraforte, Massimiliano Palombara. Jego to bardzo fascynowała alchemia, prawdopodobnie pod wpływem królowej Krystyny Wazówny przebywającej wówczas w Rzymie.

Żeby tam dotrzeć wystarczy metrem linii A dojechać do przystanku Piazza Vittorio Emanuele i wybrać się na poszukiwanie tajemniczych drzwi.

Wejście do parku na Placu Vittorio Emannuele II

Mam nadzieję, że wyruszycie nie tylko na poszukiwanie Magicznych Drzwi, ale również na zwiedzanie tych mniej znanych i ukrytych skarbów Rzymu.

Jeśli wpis podobał Ci się, daj mi znać proszę.

Jeśli uważasz, że wpis może się komuś przydać, udostępnij go proszę.

Basia Kaminska

filolożka anglistka instruktorka języka angielskiego

od ponad 14 lat w Rzymie

przewodniczka po Rzymie, regionie Lacjum i Watykanie w języku angielskim i polskim

autorka eprzewodników „Rzymskie smaki” , „W cieniu Rzymu”

wielojęzyczna mama wielojęzycznego nastolatka