W latach 270- 275 po Chrystusie cesarz Aurelian rozkazał wokół Rzymu wznieść mury obronne, które od jego imienia przyjęły nazwę Murów Aureliana. Ich długość wynosiła 19 km i wraz z ich konstrukcją powstały również bramy wjazdowe do miasta. Niektóre z nich, w lepszym lub gorszym stanie, możemy podziwiać jeszcze do dzisiaj. Jedna z nich, Porta Asinaria, wiele razy przebudowana, dzisiaj jest wciąż widoczna. Znajduje się tuż przy katedrze Rzymu, przy Bazylice Świętego Jana na Lateranie. Zapraszam Was na wyprawę do Porta Asinaria.
Porta Asinaria wzięła nazwę od drogi, via Asinaria, która w czasie budowy Murów Aureliana, czyli w III wieku naszej ery miała niewielkie znaczenie. Pochodzenie nazwy jest nieznane, ale prawdopodobnie pochodzi od rodziny Asini, która wybudowała tę drogę pod koniec okresu republiki. Miała ona na celu połączyć w szybki sposób podmiejskie wille wzdłuż niej położone z miastem.
Mury Aureliana
W związku z tym, że via Asinaria była mniej ważną drogą, brama wiodąca do miasta, Porta Asinaria, była również niewielka. Składała się tylko z jednych drzwi pomiędzy dwoma kwadratowymi wieżami.
Sytuacja odmieniła się dopiero w IV wieku dzięki pobliskiemu kościołowi Świętego Jana na Lateranie. To tutaj od samego początku znajdowała się i do dzisiaj się znajduje katedra biskupa Rzymu. Na początku V wieku cesarze Honoriusz i Arkadiusz bramę przebudowali i rozbudowali z wielkim rozmachem. Powstały wówczas dwie półokrągłe wieże tuż obok istniejących już wież kwadratowych, które to od tej pory służyły jako klatki schodowe.
Porta Asinaria przed wjazdem do starożytnego miasta
Również w tym samym okresie powstały dodatkowe wewnętrzne drzwi oraz niewielki dziedziniec dla straży. Cesarz Honoriusz kazał podnieść wówczas mury obronne na całej długości, również bramy wjazdowe łącznie z Porta Asinaria. Władca podwoił również oryginalną wysokość siedmiometrowych murów. Wieże w Porta Asinaria z dwupiętrowych stały się czteropiętrowe.
Porta Asinaria od strony miasta
Dwa pierwsze piętra półokrągłych wież są ślepe, czyli nie mają okien, natomiast dwa najwyższe piętra mają okna. W każdej z wież znajduje się po pięć arkadowych okien na piętrach trzecim i czwartym. Wieże kwadratowe, które służą jako schody, mają niewielkie otwory okienne do obserwacji terenu.
Wnętrze jednej w wież Porta Asinaria
Brama miała tylko jeden przejazd w części centralnej i była obramowana trawertynem. Nad bramą znajdowały się również otwarte korytarze z krenelażem na górze. Jest on dzisiaj słabo widoczny gdyż prawie znikł w późniejszych przeróbkach. Pomieszczenie tuż nad otworem wjazdowymnivy uzywali do obsługi systemu opuszczającego i podnoszącego bramę wjazdową.
Widok z Porta Asinaria na miasto
Widok z wnętrza wieży na Porta Asinaria
Przez Porta Asinaria w roku 536 do Rzymu wmaszerował Belizariusz, bizantyjski dowódca cesarza Justyniana I Wielkiego. Nieco później, w 546 roku Totila ze swoimi Ostrogotami dotarł przez tę bramę do miasta. Tędy też w ramach pokuty w roku 1084 do miasta wjechał cesarz Henryk IV Salicki występujący przeciwko papieżowi Grzegorzowi VII w sporze o inwestyturę.
W Średniowieczu Porta Asinaria była już znana jako Porta Lateranensis, czyli Brama Laterańska czy Porta San Johannis Laterani, czyni Brama Świętego Jana na Lateranie. Wówczas to również oraz w czasie Renesansu przeszła ona wiele przeróbek związanych z nowymi technikami sztuki obronnej. Na przykład otwory okienne na pierwszym piętrze centralnej struktury zostały zwężone i dostosowane w ten sposób do broni palnej.
W XVI wieku z racji tego, że poziom ziemi wokół murów i bramy wciąż się podnosił gdyż było to miejsce, gdzie wywożono gruz, brama została opuszczona. Cała struktura została ogołocona z trawertynu i innych materiałów po czym kompletnie zamknięta w roku 1574. W pobliżu też powstała nowa brama Porta San Giovanni zainaugurowana rok później z okazji Roku Jubileuszowego.
Porta San Giovanni
Pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku miasto przeprowadziło serię ważnych prac restauracyjnych i konserwatorskich. Archeolodzy odkopali bramę i dzisiaj możemy zobaczyć, że różnica poziomu między bramą a ulicą wynosi aż 3,8 metra. Powstało nowe obramowanie otworu wjazdowego z trawertynu i wyłoniły się na światło dzienne wewnętrzne drzwi istniejące na rycinach sprzed roku 1574.
Różnica terenu między poziomem bramy i współczesnej ulicy
W latach 2004 -2006 miasto przeprowadziło kolejne prace konserwatorskie, oczyściło cały mur na tym odcinku oraz zabezpieczyło go od zewnątrz.
Dzisiaj Porta Asinaria jest jedyną zachowaną bramą Starożytnego Rzymu, która ma jeszcze widoczne zbrojownie i pomieszczenia manewrowe, do których możemy też wejść.
Porta Asinaria dzisiaj od strony parku przy Murze Aureliana
Informacje dla zwiedzających
Wejście tylko z przewodnikiem dla grupy składającej się maksymalnie z 25 osób. Obowiązkowa jest rezerwacja pod numerem
060608 (we wszystkie dni w godzinach 9.00-19.00).
Koszt biletu
Normalny: € 4,00
Ulgowy: € 3,00
Gratis dla osób posiadających kartę MIC
Wejście tylko z przewodnikiem za dodatkową opłatą, wizyty organizują przewodnicy i stowarzyszenia kulturalne.
Jeśli wpis podobał Ci się daj mi znać proszę.
Jeśli uważasz,że może się komuś przydać, udostępnij go proszę.
Basia Kaminska
filolożka anglistka instruktorka języka angielskiego
od ponad 14 lat w Rzymie
przewodniczka po Rzymie, regionie Lacjum i Watykanie w języku angielskim i polskim
autorka eprzewodników „Rzymskie smaki” , „W cieniu Rzymu”
wielojęzyczna mama wielojęzycznego nastolatka