W roku 1926 rozpoczęły się w Rzymie prace związane z rozbiórką starej części miasta pomiędzy via del Teatro Argentina, via Florida, via S. Nicola de’ Cesarini i corso Vittorio Emanuele w celu wzniesienia nowych budynków. Wydobyły one na światło dzienne jeden z najważniejszych kompleksów archeologicznych Rzymu Area Sacra di Largo Argentina.

Uroczystemu odsłonięciu 21 kwietnia 1929 roku przewodniczył sam Benito Mussolini. Do dzisiaj Largo Argentina zachowała swoją posadzkę z trawertynowych bloków a na niej wznoszą się pozostałości czterech świątyń. Każdą z nich określa litera alfabetu ad A do D z racji tego, iż trudno jest je zidentyfikować. Od 1929 znajduje się też tutaj rzymskie sanktuarium kotów. Zabieram Was zatem na Largo Argentina.

Largo Argentina

Starożytna historia Largo Argentina miała swój początek w III wieku przed naszą erą. Wówczas to tu na ubitej ziemi pojawiła się świątynia C dedykowana prawdopodobnie bogini Feronii. Następnie w połowie III wieku przed Chrystusem powstała świątynia A poświęcona Juturnie. Potem kolejna, świątynia D z początku II wieku przed Chrystusem dedykowana była Lares Permarini. Jako ostatnia pojawiła się świątynia B z końca II wieku przed Chrystusem dedykowana Fortunie.

Świątynia na planie koła oznaczona jest literą B i powstała ona najpóźniej zatem jest najnowsza. Była ona prawdopodobieństwo dedykowana bogini „Fortuna Huiusce Dei” czyli „Fortunie Dnia Dzisiejszego”. Ufundował ją Kwintus Lutacjusz Katulus (Quintus Lutatius Catulus) konsul w roku 101 przed Chrystusem wraz z Gajuszem Mariuszem (Gaius Marius). Stanęła ona na cześć zwycięstwa nad Cymbrami w bitwie pod Vercellae, która zakończyła wojnę.

Okrągła świątynia

Owa okrągła świątynia ukazywała z pewnością wpływy hellenistyczne zachowując jednak aspekty typowe dla architektury italskiej. Elementy te głównie stanowiły schody frontalne oraz użycie tufu jako materiału budowlanego. Do dzisiaj zachowały się podium oraz sześć kolumn. Jej poświęcenie bogini Fortunie wydaje się być pewne gdyż potwierdziło to znalezienie tu ogromnej głowy, ramienia oraz stopy. Fragmenty te składały się na marmurowy posąg bóstwa. Dzisiaj kawałki te znajdują się w muzeum Centrale Montemartini.

Ogromna głowa Fortuny

Pierwotnie budynki te stały na ubitej ziemi. Prawdopodobnie jednak po okropnym pożarze w 111 roku przed Chrystusem wokół ostatniego budynku pojawiła się posadzka wyłożona blokami tufu. Kolejny zaś pożar w roku 80 po Chrystusie doprowadził do przekształcenia całej tej okolicy. Wówczas to właśnie cesarz Domicjan kazał to miejsce wyłożyć blokami trawertynu i zrekonstruować portyk oraz zniszczone świątynie.

W V wieku miejsce to zostało opuszczone powoli popadając w ruinę. Wkrótce stanął tu kompleks zakonny. Pomiędzy VIII a IX wiekiem zaś wzniesiono tu arystokratyczne domy, wśród nich rodziny Papito (stąd dzisiaj nazwa tej wieży). Powstał wówczas też tutaj kościół w jednej ze świątyń, który później w XII wieku był dedykowany Świętemu Mikołajowi (San Nicola). Nad średniowiecznym budynkiem świątyni chrześcijańskiej stanął później kolejny w epoce baroku ale ostatecznie zniknął on rozebrany.

Largo Argentina często pojawia się jako miejsce morderstwa Juliusza Cezara. Tutaj właśnie znajdowała się Kuria Pompejusza gdzie został zabity wielki dyktator i tu też co roku obchodzimy Idy Marcowe. Stwierdzenie marketingowe jednakże, że turyści mogą zwiedzić miejsce zbrodni jest niestety niezbyt uczciwe. W rzeczywistości można pospacerować po drewnianej kładce przed czterema świątyniami. Natomiast do miejsca zabójstwa nie da się absolutnie zbliżyć. Razem z wejściem na plac otwarto także niewielkie antiquarium, czyli muzeum, w którym zobaczymy fragmenty dekoracji, nagrobków oraz rzeźb z różnych okresów.

Antiquarium

W czerwcu 2023 roku dzięki mecenatowi Maison Bulgari oraz pod nadzorem dyrektora Sovrintendenza Capitolina Area Sacra di Largo Argentina otworzyła się dla zwiedzających. Można to miejsce już nie tylko oglądać z góry, z poziomu chodnika. Teraz można już zejść na poziom Rzymu Starożytnego. Tu spacerując po drewnianych kładeczkach wrócimy do czasów antycznych.

Na Largo Argentina znajduje się również sanktuarium kotów, które powstało w roku 1929, tuż po odsłonięciu starożytnych świątyń. Dbają o te zwierzęta, a jest ich aż 100, wolontariusze pomimo ogromnych trudności finansowych. Jedną z wielkich miłośniczek kolonii kotów w Rzymie była aktorka Anna Magnani. Przychodziła on tutaj i dokarmiała zwierzaki.

Rzym jest miastem pełnym kotów. Żyje ich tutaj aż 300 000, z czego aż około 120 000 na ulicy. Tak zupełnie spontanicznie wybrały one sobie to historyczne miejsce i na dobre się tu zadomowiły. Od samego początku, czyli od 1929 roku to miasto dbało o ich wyżywienie, karmiąc je głównie flaczkami (po włosku trippa). Niestety po pewnym czasie się to urwało ze względu na ograniczenia finansowe. Stąd też wzięło się znane rzymskie powiedzenie „Non c’è trippa per gatti”, czyli „Nie ma flaczków dla kotów”.

Kotów mieszka tu aż około stu, co czyni tę kolonię najliczniejszą na świecie. Wolontariusze dbają też o to, by zwierzęta te były sterylizowane. Skutecznie zapobiega to rozmnażaniu się bezdomnych kotów. Z tego też powodu Largo Argentina stało się słynne jako Centro di Promozione della Sterilizzazione, czyli centrum promocji sterylizacji.

Dzisiaj ze względu na ogromne potrzeby i ograniczone możliwości pomocy wolontariusze przede wszystkim zajmują się kotami starymi, schorowanymi i kalekimi. Tym samych też wykluczają inne zwierzęta, których nie brakuje. W latach dziewięćdziesiątych osoby opiekujące się kotami musiały zawalczyć o to, by uzyskać tutaj dostęp do wody, prądu i linii telefonicznej.

Nie jest to przypadkiem, że kocia kolonia na Largo Argentina powstała w miejscu starożytnych świątyń stąd też wzięła się jej nazwa rzymskie „sanktuarium kotów”.

INFORMACJE

Wejście znajduje się od via di San Nicola De’ Cesarini (numer 10), przez otwartą bramkę i schody. Kasa biletowa i księgarnia natomiast mieszczą się w wieży Torre del Papito piazza dei Calcarari.

Godziny otwarcia

Od wtorku do niedzieli od ostatniej niedzieli października do ostatniej soboty marca otwarte w godzinach od 9.30 do 16.00 (ostatnie wejście o godzinie 15.00).
Od ostatniej zaś niedzieli marca do ostatniej soboty października otwarte w godzinach od 9.30 do 19.00 (ostanie wejście o godzinie 18.00). W dniach 24 i 31 grudnia natomiast otwarte w godzinach od 9.30 do 14.00. Zamknięte zaś w poniedziałki, 25 grudnia, 1 stycznia i 1 maja.

Cena biletów

Bilet normalny dla nierezydenta € 5,00
Biker ulgowy dla nierezydenta € 4,00
Bilet normalny dla rezydenta € 4,00
Bilet ulgowy dla rezydenta € 3,00
Bilet gratis: osoby niepełnosprawne z ważną legitymacją poświadczającą niepełnosprawność, osoby niepełnoletnie do ukończenia 18 roku życia. Wejście jest również dostępne dla osób, które mają problemy z chodzeniem oraz na wózkach.
Długość wizyty około 45 minut.

Jeśli wpis przydał Ci się, daj mi znać proszę.

Jeśli znasz kogoś, komu może się przydać, udostępnij go proszę.

Basia Kaminska

filolożka anglistka instruktorka języka angielskiego

od 2007 roku w Rzymie

przewodniczka po Rzymie, regionie Lacjum i Watykanie w języku angielskim i polskim

autorka eprzewodników „Rzymskie smaki” , „W cieniu Rzymu”, „Ostia na jeden dzień i na wakacje”

wielojęzyczna mama wielojęzycznego dorosłego syna