Termin fraschetta to w Rzymie i regionie Lacjum popularne określenie lokalu zazwyczaj w rejonie Castelli Romani, który serwuje młode wino i jedzenie. Kuchnia we fraschetta przygotowuje tradycyjne potrawy rzymskie według dawnych przepisów przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Tutaj spróbujemy prawdziwych lokalnych przysmaków w rewelacyjnej cenie. Dokąd zatem pojechać i czego spróbować? Zapraszam Was do przeczytania.

DEFINICJA FRASCHETTA 

W środowisku restauracyjnym we Włoszech fraschetta odnosi się przede wszystkim do produkcji wina w okolicy Castelli Romani w Lacjum, niedaleko Rzymu. Winiarze zaś otwierają proste lokale oferujące młode wino oraz proste potrawy słone do wina. Sam zaś termin „fraschetta” pochodzi od słowa „frasca” czyli właśnie”młode wino”. 

HISTORIA FRASCHETTA

Fraschette swoje pochodzenie wywodzą z czasów średniowiecza, a być może nawet ze starożytności. Rolnicy mieszkający na wsi pod Rzymem wieźli na sprzedaż do stolicy swoje młode, dopiero wyprodukowane wino. Po drodze zaś potrzebowali miejsca, aby zatrzymać się i coś przekąsić. 

W regionie Lacjum przyjęło się, iż nazwa „fraschetta” pochodzi od antycznej miejscowości Frascata (dzisiejsza Frascati). Została ona tak nazwana w Średniowieczu ze względu na to, że tutejsi mieszkańcy budowali szałasy z gałązek liścia laurowego zwanych właśnie frasca.

Jednakże bardziej prawdopodobne jest pochodzenie słowa z czasów Średniowiecza, kiedy to właśnie frasca, czyli gałązka liścia laurowego, zawieszana była nad drzwiami wejściowymi do domów. Te zaś oferowały odpłatnie młode wino jednocześnie nie proponując nic do jedzenia. Pozwalały one jednak na spożywanie do wina własnych przysmaków przyniesionych z domu.

CHARAKTERYSTYKA TRADYCYJNEJ FRASCHETTA

Wystrój fraschetta w Średniowieczu był bardzo prosty. W izbie zazwyczaj znajdowała się kamienna posadzka i beczki wina pod ścianą. Pod drugą zaś ścianą stały grubo ciosane drewniane stoły i ławy gdzie mogli usiąść klienci.

Dekoracje na ścianach zazwyczaj stanowiły typowe przedmioty i urządzenia służące do wyrobu wina. Najczęściej też wewnątrz lokalu, w głębi, na podłodze znajdowała się również kantyna gdzie właściciele przechowywali wino.

To, co odróżniało fraschetta od typowej osteria to fakt, iż osteria, czyli gospoda miała l’oste, czyli gospodarza. Przygotowywał on w kuchni i podawał proste dania na stół. Fraschetta zaś mogła być tymczasowa, otwarta tylko na czas produkcji i, co za tym idzie, sprzedaży wina. 

Co więcej fraschetta nie miała kuchni zatem właściciel nie mógł nic przygotować do jedzenia. Z tego też powodu goście przynosili ze sobą chleb i coś do chleba. W ten sposób dbali, aby nie pić na pusty żołądek i aby przygotować kubki smakowe na nektar Bakusa.

Wkrótce zaś bardziej zaradni mieszkańcy zaczęli rozstawiać stragany z jedzeniem w pobliżu fraschette gdzie sprzedawano wino. Na nich można było znaleźć różnego rodzaju produkty, wśród nich zaś przede wszystkim porchetta, czyli pieczone prosię. Z tego też powodu do dzisiaj związek między fraschetta a porchetta jest nierozerwalnie oczywisty.

Porchetta

Porchetta jest to pieczone z ogromną ilością przypraw prosię. Mięso jest odzielone od kości, zrolowane, w nim zawinietę są przeróżne zioła i owinięte w skórę wieprzową. Tak przygotowane prosię piecze się w specjalnym piecu, następnie kroi na plastry i podaje w kanapce lub na talerzu. Najlepsza porchetta jest produkowana w Ariccia, z czego też to niewielkie miasteczko słynie.

DZISIEJSZA FRASCHETTA

Dzisiaj te najsłynniejsze fraschette znajdują się w niewielkiej miejscowości Ariccia pod Rzymem w tak zwanych Castelli Romani. 

Fraschette w Ariccia 

W nich możemy zakupić mnóstwo tradycyjnych produktów spożywczych zaczynając od porchetta, tej najsłynniejszej porchetta d’Ariccia. Oprócz niej w chłodziarkach znajdziemy coppiette, kiełbaski suszone i świeże wieprzowe i z dzika, dojrzewającą szynkę, sery, karczochy, oliwki, marynowane cukinie, papryki i bakłażany.

Wnętrze dzisiejszej fraschetta z produktami do kupienia 

To wszystko możemy zamówić też jako starter. Oprócz przystawki czekają nas dania pierwsze, drugie i desery, alkohol na trawienie oraz kawa. Zatem w dzisiejszej nowoczesnej fraschetta możemy zjeść kompletny posiłek. Oczywiście dostaniemy tu też młode wino, bardzo często z beczki wlewane do karafek różnej wielkości.

Wino Romanella w jednej z fraschette podawane w butelce 

Jeszcze do dzisiaj stosuje się takie tradycyjne miarki wina jak „Boccale” , czyli karafka, która mieści 2 litry. „Mezzo Boccale” lub „Tubbo” jest zaś karafką o pojemności 1 litra. „Fojetta” zmieści w sobie pół litra zaś „Quartino” ćwiartkę. Typowym dla Fraschetta winem jest „Romanella”, czyli czerwone wino lekko musujące i przyjemne do picia.

TYPOWE MENU WE FRASCHETTA 

Oprócz typowej porchetty i wina fraschette serwują mnóstwo produktów tradycyjnych i typowych dla regionu Lacjum. Znajdziemy tutaj zatem jako przystawki suche, dojrzewające wędliny, takie jak szynka, salami, salamini, coppiette, czyli paski solonej i suszonej wieprzowiny, przeróżne sery leżakujące, twarde i miękkie takie jak mozzarella. 

Do wędlin i sera dostaniemy chleb z Lariano lub Genzano, oba tradycyjnie wyrabiane i wypiekane według starożytnej receptury. Oprócz tego żeby dopełnić całości podadzą nam oliwki i przeróżne warzywa takie jak karczochy, papryka czy bakłażan konserwowane w oliwie lub occie winnym.

Wybór mięsa i wędlin 

Wszystkie te przystawki, jeśli zamówimy tak zwane „misto do antipasti”, pojawią się na stole w ilości przytłaczającej. Próbując każdego jednego przysmaku raczej już na pierwsze danie, a tym bardziej na drugie, które jest rzadkie we fraschetta, nie będziemy mieli ochoty. 

Wszystkie jednak dania pierwsze i drugie są typowe dla tradycyjnej kuchni rzymskiej. Wśród dań pierwszych znajdziemy przede wszystkim makaron: spaghetti alla carbonara, bucatini all’amatriciana, tonnarelli cacio e pepe, rigatoni con pajata. 

Tonnarelli cacio e pepe przyrządzane w wielkim krążku sera pecorino Romano

O ile turyści znają pasta alla carbonara czy amatricisna o tyle rigatoni con pajata jest potrawa, którą trudno dostać w Rzymie i wymaga sporej odwagi. Tutaj mamy do czynienia z makaronem, który jest podany z kiszeczkami młodego cielęcia karmionego mlekiem matki, wszystko to w sosie pomidorowym i z serem pecorino.

Rigatoni con pajata 

Na drugie danie możemy wybrać fagioli con cotiche, czyli fasolka w sosie pomidorowym ze skórą wieprzową, trippa alla Romana, czyli flaczki po rzymsku w sosie pomidorowym i serem pecorino czy moją ulubioną coda alla vaccinara, czyli krowi ogon w sosie pomidorowym z serem pecorino.

Fagioli con cotiche 

Jeśli ktoś za bardzo nie lubi podrobów, czy też tak zwanej piątej ćwiartki, może się skusić na pulpeciki mięsne w sosie pomidorowym, czy też pieczone kiełbaski. Do nich proponuję pieczone ziemniaki lub cykorię.

Fraschette bardzo często odwiedzają Rzymianie, głównie młodzi, którzy tutaj często też organizują różnego rodzaju wydarzenia okolicznościowe takie jak na przykład urodziny. Lokale te tętnią życiem przede wszystkim w weekendy kiedy to mieszkańcy Rzymu, żeby dobrze i niedrogo zjeść, przyjeżdżają właśnie tutaj do Ariccia. W tej niewielkiej miejscowości niektóre uliczki wypełniają tylko fraschette, które są wręcz przyklejone jedna do drugiej.

Fraschette w Ariccia 

GDZIE WARTO ZJEŚĆ? 

L’Aricciola

Via Borgo S. Rocco, 9, 00040 Ariccia RM

Wejście do fraschetta l’Aricciola

L’Aricciola znajduje się na podium wśród fraschette w Ariccia. Lokal jest bardzo duży, rozpościera się na dwóch piętrach. Przed wejściem na zewnątrz znajdują się stoliki gdzie panuje gwar. Wewnątrz zaś lada i chłodziarki uginają się pod ciężarem przeróżnych smakołyków. Wieczorem zawsze ciągnie się długa kolejka zatem lepiej zarezerwować stolik. W dni robocze w porze obiadu panuje tu mniejsze zamieszanie. 

Sora Ines 

Via Borgo S. Rocco, 29, 00040 Ariccia RM

Wejście do fraschetta Sora Ines

Sora Ines znajduje się w samym sercu Ariccia, gdzie fraschette siedzą jedna przy drugiej. Jest to lokal historyczny, którzy znają wszyscy Rzymianie. Serwuje typowe dania rzymskie. Polecam fagioli con cotiche. Produkty doskonałej jakości podane są w klimacie rozgardiaszu i zamieszczania typowym dla fraschette i lokali ludowych. Sora Ines brał też udział w słynnym programie Alessandro Borghese „4 Ristoranti” i zajął w nim drugie miejsce.

Antico Grottino

Piazza di Corte, 15, 00072 Ariccia RM

Antico Grottino

Antico Grottino znajduje się tuż przy głównym placu Ariccia naprzeciwko kościoła. Jest też ona jedną z najbardziej znanych i docenianych fraschette w całej okolicy Castelli Romani. Lokal jest bardzo zadbany i oferuje przemiłą obsługę. Serwuje on doskonałą porchetta oraz cacio e pepe.

Cioli

Piazza di Corte, 3, 00072 Ariccia RM

Cioli

Cioli jest niewielkim sklepikiem tuż przy głównym placu Ariccia gdzie możecie dostać doskonałe panini con porchetta czyli kanapkę z porchetta na wynos. Jest ona zawsze doskonale przyprawiona z super chrupiącą skórką. Tutaj u przemiłego i pomocnego właściciela kupicie też przepyszne coppiette oraz kiełbaski z dzika.

Tutaj znajdziecie więcej o rzymskiej kuchni i gdzie można jej specjałów spróbować w centrum Wiecznego Miasta

https://basiakaminska.pl/produkt/rzymskie-smaki-gdzie-dobrze-zjesc-i-wypic-w-rzymie-eprzewodnik/

Fraschette są miejscem kochanym i często odwiedzanym przez Rzymian, którzy wiedzą gdzie dobrze i niedrogo zjeść. Jadą oni do Ariccia, która jest znana ze swoich fraschette i ich ludowego klimatu. Może Wy też zechcecie się tam wybrać i spróbować przysmaków kuchni rzymskiej oraz Romanelli.

Jeśli wpis przydał Ci się, daj mi znać proszę.

Jeśli zaś znasz kogoś, komu może się przydać, udostępnij go proszę.

Basia Kaminska
filolożka, anglistka, instruktorka języka angielskiego
od ponad 15 lat w Rzymie
przewodniczka po Rzymie, regionie Lacjum i Watykanie w języku angielskim i polskim
autorka eprzewodników „Rzymskie smaki” i „W cieniu Rzymu”
wielojęzyczna mama wielojęzycznego nastolatka