Wiedzieliście o tym, że Wyspa Tyberyjska w Rzymie jest najmniejszą zamieszkaną wyspą na świecie? Jest ona również jedyną wyspą na rzece w centrum Wiecznego Miasta. Z jednej strony łączy ją z miastem Most Cestiusza (Ponte Cestio), z drugiej zaś Most Fabrycjusza (Ponte Fabricio). Wyspa jest długa na około 300 metrów i szeroka na 90 metrów. Zapraszam Was na wspólny spacer po tym uroczym zakątku.

Most Cestiusza

Most Fabrycjusza

Na wyspie znajdują się bary, restauracje, kamienice mieszkalne, kościoły a nawet szpital położniczy. Od zawsze była ona utożsamiana z miejscem dla chorych, niektórzy nawet tutaj odbywali kwarantannę.

Wyspa Tyberyjska

Według legendy wyspa powstała w 510 przed naszą erą z góry zboża złożonego na Campo Marzio, czyli na Polu Marsowym. Należało ono do siódmego i ostatniego króla Rzymu Tarkwiniusza Pysznego. Swoim zachowaniem i nadużyciami doprowadził on do rewolty, ta zaś zakończyła się wygnaniem złego króla z miasta.

Wydarzenie to miało to miejsce w 509 roku przed naszą erą i naznaczyło koniec monarchii w Rzymie, a rozpoczęło okres republiki. Całe to zajście opisał Tytus Liwiusz, u którego historia miesza się z legendą. Według archeologów zaś wyspa powstała dużo wcześniej.

Między 293 a 290 rokiem przed naszą erą Rzymianie wznieśli na wyspie świątynię Eskulapa. Wydarzenie to wiązało się z epidemią, która wybuchła w mieście w roku 293 przed Chrystusem. Z tego też powodu mieszkańcy Rzymu zaczerpnęli porady w proroctwach Sybilli oraz wysłali delegację mędrców do Epidauru w Grecji. Tam zaś znajdowało się słynne sanktuarium Asklepiosa, greckiego boga medycyny.

Według legendy, podczas rytuałów, wielki wąż, zwierzę będące symbolem Asklepiosa, uciekł z sanktuarium. Ukrył się on na statku, którym przybyli Rzymianie. Wzięli to oni za znak od bogów i natychmiast powrócili wraz z wężem do miasta, gdzie wciąż jeszcze szalała zaraza.

Gdy statek dopłynął do Wyspy Tyberyjskiej w Rzymie, wąż uciekł ze statku i ukrył się na wysepce. Wskazał w ten sposób miejsce, w którym miała stanąć świątynia Asklepiosa, boga medycyny, który otrzymał imię łacińskie Eskulap.

Budynek świątyni stanął tu praktycznie natychmiast po tym wydarzeniu. Jego inauguracja odbyła się w roku 289 przed naszą erą. Również jak przystało na legendę, epidemia też wkrótce się w mieście zakończyła. Wąż Eskulapa zaś, jak wiemy, jest dzisiaj symbolem medycyny i aptekarstwa.

Dla uczczenia tego ważnego wydarzenia Wyspa Tyberyjska w Rzymie została uformowana w kształcie rzymskiej galery, łodzi bojowej, tak zwanego trójrzędowca. Na środku zaś wyspy, tuż przed świątynią Eskulapa, stanął obelisk. Na brzegach wyspy ułożono też bloki trawertynu tak, aby przypominały one kształtem rufę i dziób statku.

Widoczne jeszcze do dzisiaj bloki trawertynu

Na wyspie powstały struktury mające za zadanie pomagać osobom chorym, o czym świadczą różnego rodzaju inskrypcje, które przetrwały do naszych czasów. W pierwszej połowie I wieku przed Chrystusem świątynia została przebudowana w stylu monumentalnym. W tym czasie również powstały mosty prowadzące na wyspę.

Świątynia Eskulapa wznosiła się w miejscu, gdzie dzisiaj stoi kościół świętego Bartłomieja. W czasach starożytnych wokół niej biegł portyk dla pielgrzymów i chorych, po którym ślad nie pozostał. Wokół świątyni zaś skupiły się jeszcze inne niewielkie sanktuaria, których pozostałości dzisiaj znajdują się w fundamentach szpitala Fatebenefratelli.

Na ruinach świątyni Eskulapa cesarz Otto III chciał w X wieku zbudować kościół dedykowany świętemu Wojciechowi, Paulino i Bartłomiejowi. Powstał on w 1180 roku ale poświęcony został tylko świętemu Bartłomiejowi.

Kościół Świętego Bartłomieja

W kościele znajdziemy też polski akcent. W jednej z kaplic po prawej stronie prechowywane są relikwia księdza Jerzego Popiełuszki, zaginionego i znalezionego martwego podczas reżimu komunistycznego. Nazwisko księdza jest wśród wielu ofiar tu wymienionych, które pochodzą z różnych części świata.

Kaplica z relikwiami księdza Jerzego Popiełuszki

Tuż przy kościele, w podziemiach ukrywa się krypta arcybraterstwa Sacconi Rossi (Czerwonych Kapturów). Przechowuje ona kości topielców, których braterstwo wyławiało z rzeki i tu grzebało.

Wejście do krypty Sacconi Rossi

Tuż przed kościołem Świętego Bartłomieja znajduje się szpital Fatebenefratelli, czyli szpital bonifratrów. Ufundował go Święty Jan Boży w 1583 roku i służył on pomocą biednym. Fundusze na jego utrzymanie pochodziły z jałmużny, o którą to on i jego uczniowie prosili chodząc i mówiąc:

„Fate bene, fratelli, a voi stessi! Chi fa bene per sè? Fatelo per amor di Dio, fratelli miei in Gesù Cristo”

Oznacza to „Czyńcie dobrze moi, bracia, dla siebie samych. Kto robi dobrze dla siebie? Czyńcie dobrze z miłości do Boga, bracia moi w Jezusie Chrystusie”. Od tego powiedzenia wziął nazwę szpital.

Szpital Fatebenefratelli, czyli Bonifratów

W szpitalu znajduje się również kościół Świętego Jana Kalibity, który jest jego patronem. Szpital powstał na ruinach świątyni Jowisza
Iurarius, i był konsekrowany około 870 roku.

Kościół Świętego Jana Kalibity

Drugi szpital, który tutaj się znajduje, szpital izraelicki, powstał na początku XVII wieku. Miał on za zadanie zapewnić opiekę medyczną dla społeczności żydowskiej mieszkającej w Rzymie w bardzo trudnych warunkach. Szpital na samym początku znajdował się w innym miejscu. Dopiero zaś pod koniec XIX wieku, po zjednoczeniu Włoch, znalazł on tutaj swoją nową siedzibę.

Szpital Izraelicki

Wyspa Tyberyjska w Rzymie mieści również słynny lokal, który zwie się Sora Lella. Jest on typową trattorią, którą znają wszyscy Rzymianie i w niej spróbujemy przysmaków kuchni lokalnej. Nazwa lokalu pochodzi od aktorki oraz szefa kuchni Eleny Fabrizi. Występowała ona w niektórych filmach Carlo Verdone oraz komediach włoskich.

Sora Lella

Tutaj jeszcze możemy podziwiać pozostałości najstarszego rzymskiego mostu Pons Aemilius, który dzisiaj jest znany jako Ponte Rotto.

Ponte Rotto

Z Wyspy łatwo możemy już dostać się na Zatybrze a na spacer po nim też bardzo serdecznie zapraszam:

https://basiakaminska.pl/spacer-po-zatybrzu-i-jego-najbardziej-malowniczych-zakatkach/

A na Zatybrzu polecam też odwiedzić przepiękną bazylikę Świętej Cecylii: 

https://basiakaminska.pl/bazylika-swietej-cecylii-na-zatybrzu/

oraz bazylikę Świętego Chryzogona 

https://basiakaminska.pl/podziemny-rzym-bazylika-swietego-chryzogona/